بررسی حکمتهای اخلاقی در تاریخ بیهقی و تطبیق آن با ضرب المثلهای پارسی و عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه پیام نور

2 مدرس مدعو دانشگاه پیام نور

چکیده

در میان منابع تاریخی نباید از ارزش آثاری غافل شد که در عین گزارش وقایع تاریخی به تأملات خردمندانه و عبرت‌اندوزی‌‌هایی آراسته‌اند که تأثیر مثبت آن بر زندگی انسان و اصلاح شخصیت افراد انکارناشدنی است. تاریخ بیهقی از ارزنده‌ترینِ این آثار است که اندوختۀ بزرگی از امثال و حکم دارد و نویسندۀ آن کوشیده است با بهره‌گیری از حکمت‌ها در پایان رویدادها و حوادث تاریخی، اثر خویش را وسیله‌ای برای روشنگری انسان‌ها قرار دهد. بسامد بالای واژگان عربی در پند و اندرزها از مهم‌ترین ویژگی‌های قابل بررسی در تاریخ بیهقی است که می‌توان آن را نتیجۀ نظر داشتن نویسنده به حکمت‌ها و ضرب‌المثل‌های عربی دانست. در این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی، پس از بررسی هدف بیهقی از آوردن حکمت‌های اخلاقی و تحلیل آن‌ها و دسته‌بندیشان به دعوت به فضایل و دوری از رذایل، این حکمت‌ها را با ضرب‌المثل‌های فارسی و عربی تطبیق داده‌ایم تا از یک سو تسلط بیهقی بر زبان پارسی و آگاهی کم نظیر وی از زبان عربی را بنمایانیم و از سوی دیگر تلاش او را برای به خدمت گرفتن ادب خویش در جهت رشد شخصیتی انسان‌ها و سوق دادن آن‌ها به سوی کمال‌طلبی ارج نهاده و تحلیل کنیم. باشد که از رهاورد آن بر ارزش اخلاقی ـ ادبی یکی از گرانسنگ‌ترین شاهکارهای میراث ادب پارسی صحه گذاشته و راه را برای پژوهش‌های بعدی در این زمینه هموار سازیم.

عنوان مقاله [English]

A Reviewing moral philosophy of Beyhaqi‘s history and adaptation with Arabic and ‎Persian proverbs

نویسندگان [English]

  • Leyla Jamshidi 1
  • Ali Choobine 2
چکیده [English]

In the middle  of  the  historic  resourc e، shouldn’t  forget  importanc e  of  literaries    that  in  addition  to have  report  of  historic  events ، did  intellectual  thoughts  that  it ‘s possitive  effect  on   human  life and correction of people‘s personality is undeniable. Beyhaqi‘s  history   is  one  of   the   dearest  literaries  that  have  big  sowing   form  Amsal  va  Hekam and  it ‘s  writer  tried  to  put  his  literary  for  humans  illumination with  exploitation  from  wisdoms  in  the end  of  the   historic   events.
In  Beyhaqi ‘s  history ، high  frequency  of  Arabic  words  in  advices  is  one  of  the  most  important investigatable  characteristic  that  it is  the   result  of  writer  attention  to  Arabic  advices  and  proverb.After  investigation  Beyhaqi ‘s   purpose  for  bring  moral  philosophy  and  their   analysis  and  classification،  this  essay  has  a descriptive – analytie  procedure  that  it  tried  to  adapt  these philosophies  with  Arabic  and  Persian  proverbs  because  it  wanted  to  evoke Beyhaqi ‘s  domination On Persian and Arabic language. in  addition ،his  try  for  employ his  polite  for  humans  personality  growth  and  lead  them  to  idealism .
In  order  for  this  direction  to be  leveled  for  the  neat  research  ،in  the  hope  of  signing  his  result  for  literary- moral value  in  this  area.