تطبیق دو منظومۀ غنایی فارسی و کردی (مطالعۀ موردی: خسرو و شیرین نظامی و خسرو و شیرین خانای قبادی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور سنندج

چکیده

ماجرای عشق خسرو پرویز، پادشاه ساسانی به شیرین، برادرزادۀ بانوی ارمن، در میان داستان­های خمسۀ نظامی، به‌سبب رنگ ملی و برخورداری از زمینه‌­های افسانه­ای و غنایی، زیبایی و اهمیت خاصی دارد و این شهرت از آن جهت است که داستان خسرو و شیرین نظامی حکایت مهرورزی آدمی است و در آن سوز و گداز عاشقانه با کلامی دل‌­انگیز در هم آمیخته و داستانی خلق کرده که مورد توجه همگان قرار گرفته است. شیفتگی به این داستان تا بدانجا پیش می­رود که شاعران و داستان‌­سرایان به تقلید از آن، آثار متعددی خلق می‌کنند، مقلدان نظامی از مقلدان هر شاعر دیگری بیشترند و اکثر سرایندگان منظومه‌های عاشقانه، به‌نحوی از سبک و شیوۀ داستان­‌پردازی او تأثیر پذیرفته‌­اند. ازجملۀ این مقلدان می‌توان سرایندگانی چون امیرخسرو دهلوی، اشرف مراغه‌ای، نورالدین عبدالرحمن جامی و هاتفی خرجردی را نام برد.
 کرد بودن مادر نظامی، وقوع ماجرا در مناطق کردنشین و وجود روایت­های شفاهیِ این حکایت در مناطق کردنشین نیز، باعث شده است که یکی از شعرای مشهور و توانای کرد، یعنی خانای قبادی از نظامی و خسرو و شیرین او پیروی کند و اثری به همین نام پدید آورد. در این نوشتار، به تطبیق و مقایسۀ اثر خانا با خسرو و شیرین نظامی پرداخته‌ایم و سعی کرده‌ایم اشتراکات و اختلاف­های دو اثر را بیان کنیم. نتایج به‌دست آمده نشان می­دهد که با اینکه شاعر کرد، خانا قبادی، در سرودن اثر خویش از سیاق خسرو و شیرین نظامی بهره برده است، مقلد صرف نبوده و محتوا را تغییراتی داده است و می­توان گفت که خانا تقریباً داستان را به سمت و سوی واقع‌­گرایی هدایت کرده و آن را باورپذیرتر نموده است. همچنین خانا علاوه بر تغییر محتوایی، آداب و رسوم و مؤلفه­‌های فرهنگی مربوط به زمان و محل زندگی خود را ـ که هنوز هم در مناطق کردنشین رایج است ـ در دیوان خود گنجانده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparing two lyric poems in Farsi and Kurdish Case study: Nizami’s Khosrow and Shirin and Khana Qubadi’s Khosrow and Shirin

نویسندگان [English]

  • hadi yoosefi 1
  • farhad hamidi 2
1 Assistant Professor of Persian language and literature, Payame-Noor University
2 M.A.Persian Language and Literature Sanandaj Payame-Noor University
چکیده [English]

Among those stories of Nizami’s Quinary, the story of Khosrow Parviz, The Sassanid King of kings, loving Shirin, The Armenian lady’s niece, is of important significance because of having national flavor and mythic and lyric backgrounds.
Historically, this story has been at the focus of attention and narrated in many different ways. Reports by Dinawari, Jahiz, Tha'alibi, Tabari, and Ibn al-Nabatah, are from among these narrations.  Nizami Ganjavi’s Khosrow and Shirin has been considered by such other poets as Amir Kosrow Dihlawi, Salimi Jaruni, Shahab Tarshizi, Hatefi Kharjerdi, Vahshi Bafghi, Orfi Shirazi, Vesal Shirazi, and Nami Isfahani.
The importance of the present study is the narration of Khosrow and shirin by the great Kurdish poet Khana Qubadi, Nizami’s mother being a Kurd, the story’s occurrence in Kurdish regions, and Kurdish verbal narrations of the story.
Therefore, regarding the importance of two Khosrow and Shirin poems by Nizami Ganjavi and Khana Qubadi (in Kurdish regions), the authors try to compare these two masterpieces using content comparison method, and also to introduce Khana Qubadi and cultural considerations in his works.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lyric literature
  • Nizami
  • Khana Qubadi
  • Khosrow and Shirin
  • Farhad

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار